تاريخچه مدرسه در ايران و اولين مدرسه ساخته شده

اولين مدارس ايران چگونه بودند؟

? آموزش‌ در سده‌هاي 12 و 13 ه. ق در مکتب‌خانه‌ها و مدارس ديني ايران در حدي بود که افراد خواندن و نوشتن و حداکثر احکام ديني را بياموزند. از ميان افرادي که اين مرحله را پشت سر مي‌گذاشتند، تعداد معدودي که توانايي مالي و علاقه به فراگيري علوم بيشتر را داشتند براي علم‌آموزي به شهرهاي بزرگ و مذهبي که داراي مدارس علوم ديني معتبر بودند مي‌رفتند.

اولين مدارس نوين در ايران از دوران محمدشاه قاجار شکل گرفتند. اولين مدرسه را کشيشي آمريکايي به‌نام پرکينز در اروميه در سال 1254 ه. ق ساخت که در آن علاوه بر برخي دانش‌هاي جديد، قالي‌باقي و آهنگري نيز به کودکان تعليم داده مي‌شد و دومين مدرسه را اوژن بوره(کشيش فرانسوي) در سال 1255 در تبريز بنا کرد. 

اين‌ها همه جدا از تلاش‌هاي ميرزا حسن رشديه از بنيانگذاران مدارس نوين براي ايجاد مدرسه در شهرهاي تبريز، مشهد و تهران است که شايد چون ايراني بود، با سرزنش‌ها و آزار هموطنان مواجه شد …

دارالفنون

? دارالفنون نام مدرسه متوسطه‌اي بود که به ابتکار ميرزا تقي خان اميرکبير در زمان ناصرالدين‌شاه قاجار براي آموزش علوم و فنون جديد در تهران تأسيس شد. اين مدرسه اولين مدرسه ايران به سبك مدارس عالي اروپا بود.
امير کبير هفت معلم را در رشته‌هاي مختلف براي تدريس در اين مدرسه از اتريش به ايران آورد.
مدرسه دارالفنون 13 روز قبل از قتل اميرکبير يعني در ششم دي ماه 1230 شمسي افتتاح شد.
شاگردان دارالفنون، لباس مخصوص به خود داشتند. آن‌ها سالي دو دست لباس تابستاني و زمستاني به رايگان دريافت مي‌کردند و ناهار را به خرج مدرسه در آنجا مي‌خوردند.
آن‌ها کمک هزينه‌ تحصيلي يا مقرري دريافت مي‌کردند که اين مقرري بعدها قطع شد. گاه به هر شاگرد خوب، انعام نيز داده مي‌شد.
رشته‌هاي تحصيلي در دارالفنون شامل هفت رشته پياده‌نظام، سواره نظام، توپخانه، پزشکي و جراحي، داروسازي و کاني‌شناسي بود.
در دارالفنون علاوه بر دروس اساسي، درس زبان خارجه براي شاگردان اجباري بود و در آن سه زبان فرانسه، انگليسي و روسي تدريس مي‌شد.
دارالفنون را همچنين مي‌توان نخستين دانشگاه در تاريخ مدرن ايران دانست.

مدرسه رشديه

? مدرسه? رشديه نام مدرسه‌اي است که ميرزا حسن رشديه در سال 1268 شمسي در ششگِلان تبريز تأسيس کرد.
مدرسه? رشديه نخستين دبستان به سبک نوين در ايران بود.
پس از چند سال به‌علت تخريب بناي مدرسه، مدرسه? ديگري در کوي «جُبّه‌خانه» ساخته شد. اين مدرسه در نهايت به محل کنوني در خيابان ارتش جنوبي تبريز منتقل شد.
رشديه پس از تلاش‌هاي فراوان براي ساخت مدارس متعدد در 97 سالگي درگذشت.
وصيت او چنين بود: “مرا در محلي به خاک بسپاريد که هر روز شاگردان مدارس از روي گورم بگذرند و از اين بابت روحم شاد شود”.

اولين مدارس دخترانه ايران

? تا پيش از مشروطيت، در ايران به عوام چنين تلقين مي‌شد که درس خواندن براي دختران لازم، جايز و پسنديده نيست.
راه‌اندازي اولين مدرسه دختران در ايران توسط بي‌بي خانم استرآبادي بود.
او اولين مدرسه دختران در ايران را به نام «دوشيزگان» در سال 1324 هجري قمري تاسيس کرد. اما اقدام جسورانه وي با مخالفت بسياري روبرو شد. سرانجام، با وجود ايستادگي بي‌بي خانم اين فشارها باعث شد مدرسه دوشيزگان تعطيل شود.
مدرسه «ناموس» مدرسه ديگري براي دختران بود که در سال 1326 ه. ق توسط خانم طوبي آزموده در خيابان فرمانفرماي تهران تأسيس شد.
پس از مقاومت‌هاي فراوان ن در برابر هنجارهاي غلط آن دوران، سرانجام در سال 1327 ه. ق كليه دبستانهاي تهران دولتي شدند و رسماً تحت نظارت اداره فرهنگ قرار گرفتند و 46 باب مدارس دخترانه و پسرانه تأسيس گرديد.

مدرسه شوکتيه

? مدرسه شوکتيه اولين موسسه آموزش در شهرستان بيرجند بود که در 1269 ه.ش (از محل موقوفات شوکت‌الملک اول) تحت عنوان حسينيه شوکتيه ساخته شد و در 1282 ه.ش تبديل به مدرسه شد.
اين مدرسه پس از دارالفنون تهران و رشديه تبريز سومين مدرسه بود که آموزش به سبک جديد را در ايران آغاز کرد.
مدرسه شوکتيه ابتدا در مقطع ابتدايي بود که پس از مدتي دبيرستان شوکتيه نيز به آن افزوده شد.
براي تشويق افراد به تحصيل در اين مدرسه براي محصلين بي‌بضاعت و خانواده آنها کمک‌هاي نقدي و جنسي موثري در نظر گرفته مي‌شد.

مدرسه سعادت بوشهر

? مدرسه  سعادت که در 1278 ش به سبک نوين آموزشي در بوشهر تأسيس شد، از نظر تاريخي مادر مدارس جنوب ايران محسوب مي‌شود.

 اين مدرسه به دست احمدخان دريابيگي، حکمران وقت بوشهر، تأسيس ‌شد. شيخ محمدحسين سعادت و برادرش شيخ عبدالکريم سعادت از معلمين اوليه اين مدرسه بودند.

 به جهت کمک‌هاي نقدي مظفرالدين شاه که به درخواست دريابيگي صورت گرفت، اين مدرسه به سعادت مظفري مشهور شد.

 مدرسه سعادت تا سال 1325 هجري قمري منشا خدمات نوين آموزشي نه تنها در بوشهر و حوزه خليج فارس بلکه در نجف، کاظمين و بحرين هم بوده به طوري که معلمان اين مدرسه براي تدريس به شهرهاي بندرلنگه، اهواز، بهبهان هم رفته و مدرسه جديد تاسيس کردند. 

در مدرسه سعادت بوشهر علما و شخصيت‌هاي برجسته‌اي تحصيل کردند و افراد فرهيخته‌اي از اين مدرسه فارغ‌التحصيل شدند.

چند ساليست که   اسفند، سالروز تأسيس مدرسه سعادت، با عنوان روز بوشهر جشن گرفته مي‌شود.

 اولين مدرسه در زابل

 ? در زابل، اولين مدرسه به سبک  جديد در سال 1298 شمسي، تحت نام مدرسه احمديه، منتسب به احمدشاه قاجار، به دستور شوكت‌الملك علم و به دست مرحوم سيدمحمد فرزان افتتاح شد.

دراين مدرسه كودك  از كلاس نيم شروع به فراگيري مي‌كرد، كه مواد درسي آن فقط آشنائي با حروف الفبا بود، در كلاس اول حروف آميخته به هم را در قالب كلمات به محصل مي‌آموختند.

پايه تحصيلي آنچنان قرص و محكم پي‌ريزي مي‌شد كه محصل در كلاس چهارم قادر به خواندن و حفظ متون پرباري چون گلستان سعدي و كليله ودمنه بود. در كلاش ششم يا آخرين كلاس مدرسه زبان‌هاي عربي، انگليسي و  فرانسه نيز تعليم داده مي‌شد.

در آن زمان، در مدرسه شوكتيه بيرجند تا كلاس سوم دبيرستان (سيكل اول) تدريس مي‌شد و از آن به بعد محصلين علاقه‌مند ناگزير بودند تا براي اخذ ديپلم به مدرسه دارالفنون تهران بروند.

چند سال بعد، مرحوم سيد محمد فرزان مدرسه‌اي جديدي احداث کرد و نام اين مدرسه را به مدرسه شاهپور تغيير داد.

تصوير: سيد محمد فرزان

مدرسه محمديه بندرلنگه

? مدرسه محمديه که طبق اطلاعات ارائه شده مديريت آموزش و پرورش شهرستان بندرلنگه بعد از مدارسي مثل دارالفنون تهران و سعادت بوشهر از نخستين مدارس کشور محسوب مي‌شود.

اين مدرسه سال 1290  شمسي، در زمان نيابت حکومت ميرزا عبدالله خان نوري، مدحت‌السلطنه، به مديريت عبدالحق که از فضلا و ادباي دانا و اهل هندوستان بود تأسيس شد.

 مدرسه محمديه قبل از تأسيس، خانه متروکه و باغي بود که داراي نخلستان و هم‌چنين محل اسکان تفنگچي‌ها و نگه‌داري اسب حکمرانان وقت بندر لنگه بود، مردم شهر لنگه و افراد خيّر آن را بازسازي و نامش را محمديه که مشتق از نام حضرت محمد(ص) نهادند.

چرا به مدرسه مي رويم؟

يک مدرسه ي خوب چه ويژگي هايي دارد ؟

تاريخچه مدرسه در ايران و اولين مدرسه ساخته شده

اولين مدرسه جهان را چه کسي اختراع کرد؟